Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Denetimli Serbestlik, Koşullu Salıverilme ve İnfaz Koşullarında Hedeflenen Değişiklikler Nelerdir?

Dünyada Ve Ülkemizde Salgın hale gelen COVİD-19 (KoronaVirüs) Nedeniyle devlet tarafından alınan önlemler kapsamında bir takım kanun değişiklikleri yapılmış ve bir takım kanun değişliklerinde yapılması hedeflenerek çalışmalara başlanmıştır. Uzun zamandır konuşulan ancak çalışmaları tamamlanmamış olan infaz hükümlerindeki değişiklik amacı koronavirüs döneminde yeniden gündeme gelmiştir. 15.04.2020 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak 7242 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun yürürlüğe girmiştir. 70 maddelik düzenleme ile başta 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerin İnfazı Hakkında Kanun (toplumda bilinen adıyla İnfaz Kanunu) olmak üzere, 4675 sayılı İnfaz Hakimliği Kanunu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu, 5402 sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu, 5067 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, 2802 Hakimler ve Savcılar Kanunu, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 4301 sayılı Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İşyurtları Kurumuna İlişkin Bazı Mali Hükümlerin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve 6352 sayılı Yargı Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Basın Yayın Yoluyla İşlenen Suçlara İlişkin Dava ve Cezaların Ertelenmesi Hakkında Kanun olmak üzere toplamda 11 kanunda değişiklik yapılmıştır.

Bu yazımızda 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerin İnfazı Hakkında Kanun (toplumda bilinen adıyla İnfaz Kanunu)’da yer alan infaz  uygulamalarında nelerin değiştirildiği, kimlerin bu değişikliklerden faydalanabileceği, kimlerin faydalanamayacağı, şartlarının ne olacağı incelenmektedir.

Denetimli Serbestlik ve Koşullu Salıverilme Nedir, Kimlere Uygulanabilir?

5275 sayılı Ceza ve Güncelik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun yani İnfaz Kanununda 105/A maddesinde düzenleme altına alınmış olan Denetimli Serbestlik, yasa tarafından belirlenen süre içerisinde, suç işleyen kişinin sosyal yaşamı içinde gözlemlenmek suretiyle cezasının infaz edilmesidir.  Burada denetimli serbestlik ile ulaşılmak istenen amaç, kişinin ailesi ve dış dünya ile bağlarını sürdürübilmesidir.  Denetimli serbestlik uygulaması, kişinin ceza infaz kurumunda cezasını infaz ederken koşullu salıverilmesine belli bir süre kaldığında tahliye edilerek sosyal hayatı içerisinde denetim altında tutulmasıdır.

5275 sayılı Ceza ve Güncelik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun mevcut düzenlemesinde yer alan Geçici 6. Maddesinde 01.07.2016 tarihinden önce işlenmiş suçlar bakımından denetim süresinin 2 yıl olduğu belirtilmiştir. Yeni düzenleme ile ceza infaz kurumlarındaki doluluğu azaltmak amacıyla bu Geçici 6. Madde içeriği değiştirilerek 30.03.2020 tarihinden önce işlenmiş suçlar bakımından 3 yıl denetim süresinin uygulanacağı belirtilmiştir. Suçun işlenme tarihinin 30.03.2020 den önce olması yeterli olup, mahkumiyetin hangi tarihte kurulduğunun bu maddeden faydalanmak noktasında bir önemi yoktur. Yani 30.03.2020 tarihinden önce işlenen suçlar bakımından yargılaması devam edenler için mahkumiyet hükmü ne zaman kurulursa kurulsun. 7242 Sayılı 15.04.2020 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürülüğe giren Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 5275 sayılı Ceza ve Güvenelik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun değiştirlen 105/A hükümleri uygulanacaktır.

Açık ceza infaz kurumunda bulunan ve koşullu salıverilme için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürenin beşte dördünü ceza infaz kurumunda geçiren iyi halli hükümlülerin talebi halinde, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına karar verilebilecektir. Bu kapsamda denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz süresi üç yılı geçemeyecektir. Açık ceza infaz kurumuna ayrılma şartları oluşmasına karşın, iradesi dışındaki bir nedenle açık ceza infaz kurumuna ayrılamayan veya bu nedenle kapalı ceza infaz kurumuna geri gönderilen iyi halli hükümlüler, diğer şartları da taşımaları halinde infaz usulünden yararlanabileceklerdir. Düzenlemeyle 0-6 yaş grubunda çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile maruz kaldığı ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyen 65 (altmış beş) yaşını bitiren hükümlüler, koşullu salıverilme için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürenin beşte üçünü ceza infaz kurumunda geçirmeleri ve diğer şartları da taşımaları halinde denetimli serbestlikten fayadalanabilecektir. Ağır hastalık, engellilik veya kocama halinin, Adli Tıp Kurumundan alınan veya Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenip Adli Tıp Kurumunca onaylanan bir raporla belgelendirilmesi gerekecektir. Bu kapsamda denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz süresi dört yılı geçemeyecektir.

Koşullu salıverilme yani toplumda bilinen adıyla şartlı tahliye, cezasının bir kısmı ceza infaz kurumunda geçiren iyi halli hükümlünün, cezanın kalan kısmını toplum içinde belli şartlara uyarak geçirmesini sağlayan bir uygulamadır. Koşullu salıverilme süresi denetimli serbestlik tedbirinin uygulanacağı tarihin tespiti açısından önemlidir. Koşullu salıvermeden yararlanmak için ‘‘iyi halli’’ olmak şarttır. 7242 sayılı yasa ile 5275 Sayılı Ceza İnfaz Kanunu‘nun 107. Maddesine yapılan değişikliğe göre koşullu salıverme şartları şu şekilde değiştirilmiştir;

Ø  Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan iyi halli hükümlüler, 30 yıl fiilen cezaevinde kaldıktan sonra koşullu salıverilme hükümlerinden yararlanabilirler.

Ø  Müebbet hapis cezası alan iyi halli hükümlüler, 24 yıl fiilen cezaevinde kaldıktan sonra koşullu salıverme hükümlerinden yararlanabilirler.

Ø  Diğer süreli hapis cezası alan iyi halli hükümlüler cezalarının YARISINI infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.

Ø  Kasten öldürme suçlarından (madde 81,82 ve 83) süreli hapis cezasına mahkum olanlar, neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçundan (madde 98, fıkra 2, bent d) süreli hapis cezasına mahkum olanlar, işkence suçundan (madde 94 ve 95) eziyet suçundan (madde 96)  süreli hapis cezasına mahkum olanlar, cinsel saldırı (madde 102, ikinci fıkra hariç),  reşit olmayanla cinsel ilişki (madde 104, ikinci ve üçüncü fıkra hariç),  cinsel taciz (madde 105) suçlarından süreli hapse mahkum olanlar,  cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan (madde 102,103,104 ve 105) hapis cezasına mahkum olan çocuklar, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan (madde 188) hapis cezasına mahkum olan çocuklar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarından (madde 325 ila 339) süreli hapis cezasına mahkum olanlar, suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkum olan çocuklar cezalarının ÜÇTE İKİSİNİ infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.

Özetle, Tasarıda yapılan değişiklik ile 30.03.2020 tarihinden önce işlenen suçlar bakımından ;

ü  Denetimli serbeslik süresi 2 yıldan 3 yıla çıkartılmış,

ü  Bazı süreli hapis cezalarında hükümlünün cezasının ½’sini  ceza infaz kurumunda geçirdikten sonra koşullu salıverilmesi imkanı sağlanmıştır.

Tasarıya Göre Hangi Suçtan Mahkum Olanlara Yeni Denetimli Serbestlik ve Koşullu Salıverilmesi İmkanları Tanınmıştır?

Tasarı ile bazı suçlar istisna kapsamında tutulmuştur. Yani aşağıda belirttiğimiz kapsam dışında bırakılan suçlardan hüküm giyenlerin 3 yıl denetim süresi ve ½ koşullu salıverilme imkanlarından faydalanmayacağı düzenlenmiştir.

Kapsam dışında bırakılan suçlar;

1.      Aynı suç nedeniyle koşullu salıverilmes imkanı elinden alınanlar,

2.      Kasten Öldürme Suçundan  (Türk Ceza Kanunu madde 81, 82, 83) süreli hapis cezasına mahkum olanlar,

3.      Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçundan (madde 87, fıkra iki, bent d) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,

4.       İşkence suçundan (madde 94 ve 95) ve eziyet suçundan (madde 96) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,

5.      Cinsel saldırı (madde 102, ikinci fıkra hariç), reşit olmayanla cinsel ilişki (madde 104, ikinci ve üçüncü fıkra hariç) ve cinsel taciz (madde 105) suçlarından süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,

6.      Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan (madde 102, 103, 104 ve 105) hapis cezasına mahkûm olan çocuklar,

7.      Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlardan (madde 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,

8.       Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan (madde 188) hapis cezasına mahkûm olan çocuklar,

9.       Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarından (madde 326 ilâ 339) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,

10.  3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar.

İstisna kapsamında kalan bu suçlarda koşullu salıverilme oranı 2/3 olarak kalmış, bu suçlar dışında kalan suçlarda suçun 30.03.2020’den önce işlenmesi kaydıyla koşullu salıverilme oranı ½ olarak düzenlenmiştir.

Denetimli serbestlik yasası, sadece Türkiye sınırları içersinde uygulanabilen bir sistemdir. Bu nedenle Yurtdışında yaşayanlar, 5275 sayılı Kanun Geçici 6. maddesi kapsamında denetimli serbestlik uygulmasından yararlanmak istiyorsa, denetimli serbestlik süresi boyunca Türkiye’de belirlenen yükümlülüklere uygun hareket etmeleri gerekmektedir.

Hakkında Adli para cezasına hükmedilmiş mahkum olanlar hükümlüler her koşulda adli para cezasını ödemek zorundadırlar. Adli para cezasına hükmedilenler hiçbir şekilde tasarıdaki Geçici 6. maddede düzenlenen koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik hükümlerinden faydalanamayacaklardır.

Tasarıya Göre Ceza İnfaz Kurumunda Geçirilecek Süreler Nasıl Hesaplanır, Kimler Tahliye Olabilir?

5275 sayılı Kanunun  Geçici 6. Maddesinde tasarı ile yapılan değişiklik ile; hükümlülerin mahkum edilmiş oldukları toplam ceza miktarının ½ si hesaplanır, kalan süreden 3 yıl denetimli serbestlik süresi düşürülür, böylelikle hükümlülerin ceza infaz kurumunda geçirecekleri süre ve bu tasarının yasalaşarak yürürlüğe girmesi akabinde tahliye olup olamayacakları hesaplanır. Hesaplama yaparken hükümlünün birden fazla hapis cezası varsa tüm cezaları toplanmalıdır.

Örnekle açıklamak gerekir ise;

·         6 yıl  (veya daha az) ceza almış ve ceza evinde yatmakta olan bir hükümlü; 6  x  ½ = 3 yıl ,  3 yıl koşullu salıverilme süresinden 3 yıl denetimli serbeslik süresi çıkarılınca 3-3 = 0 yani  hükümlünün ceza infaz kurumunda geçirmesi gereken süre kalmamış olup, tahliye olabilecektir.

·         30.03.2020 tarihinden önce suç işlemiş ancak henüz cezaevine girmemiş olanlar için ise  her ne kadar koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik süreleri çıkarıldığında 0 kalmakta ise de yeni düzenleme ile cezaevine girme şartı mevcut olup, Açığa ayrılma yönetmeliği geçici 1. Maddesi kapsamında 3 gün cezaevinde kalmaları gerekmektedir. 3 gün kaldıktan sonra İnfaz Savcılığınca düzenlenecek müddetname ve Cezaevi idaresinde düzenlenecek gözlem kurulu raporundan sonra İnfaz Hakimliğinin denetimli serbestlik kararı ile serbest kalacaklardır.

·         9 yıl ceza almış bir hükümlü; 9 x ½ = 4,5 yıl yani 4 yıl 6 ay  koşullu salıverilme süresi vardır. Bu süreden 3 yıl denetim süresi çıkarıldığında 4 yıl 6 ay – 3 yıl = 1 yıl 6 ay hükümlünün ceza infaz kurumunda geçirmesi gereken süredir. Bu süreyi cezaevinde geçirmiş olan hükümlüler tahliye olacaklardır.

v  Bu düzenleme ile şu sonuca varılmaktadır; 6 yıl veya daha az süreli hapis cezası ile cezalandırılıp, ceza infaz kurumunda bulunan hükümlüler doğrudan tahliye olma imkanına sahip olacaklar, hiç cezevine girmemiş olanlar ise cezaevine girip, 3 gün cezaevinde iyi halli kaldıktan sonra tahliye olabilecekdir.

7242 Sayılı Kanun ile Yapılan Değişikliğe Göre Cezanın Evden (Konuttan) İnfaz Edilmesinin Koşulları Nelerdir?

İnfaz hakimi, hükümlünün talebi üzerine kasten işlenen suçlarda toplam bir yıl altı ay, taksirle öldürme suçu hariç olmak üzere taksirle işlenen suçlarda ise toplam üç yıl veya daha az süreli hapis cezasının, her hafta Cuma saat 19.00’da girmek ve Pazar günleri aynı saatte çıkmak ya da hafta sonları hariç, her gün saat 19.00’da girmek ve ertesi gün saat 07.00’de çıkmak suretiyle geceleri ceza infaz kurullarında çektirilmesine karar verebilecektir.

Mahkumiyete konu suç nedeniyle doğmuş zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesine dair hukuki sorumlulukları saklı kalmak üzere; kadın, çocuk veya 65 yaşını bitirmiş kişilerin mahkum oldukları toplam bir yıl, 70 bitirmiş kişilerin mahkum oldukları toplam iki yıl, 75 yaşını bitirmiş kişilerin mahkum oldukları toplam dört yıl, veya daha az süreli hapis cezasının konutunda çektirilmesine infaz hakimi tarafından karar verilebilecektir. Toplam 5 yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olan veya adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen hükümlülerden maruz kaldığı ağır bir hastalık veya engellik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği tespit edilenlerin cezasının konutunda çektirilmesinde infaz hakimi tarafından karar verilebilecektir.

Doğurduğu tarihten itibaren altı ay geçen ve toplam üç yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olan ya da adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen hükümlü kadınların cezasının konutunda çektirilmesine infaz hakimi tarafından karar verilebilecektir. Bu fıkra uyarınca talepte bulunulabilmesi için kadının doğurduğu tarihten itibaren bir yıl altı ay geçmemiş olması gerekecektir. Konutta infaza karar verdikten sonra çocuk ölmüş veya anasından başka birine verilmiş olursa infaz hakimi konutta infaz uygulamasına ilişkin kararını kaldıracaktır.

Covid-19 (Koronavirüs) Nedeniyle Kimler Cezaevlerinden İzinli OlarakÇıkarılacaktır?

Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’a eklenen Geçici 9. Maddeye göre Kovid-19 salgını nedeniyle açık ceza infaz kurumlarında bulunanlar ile kapalı ceza infaz kurumunda bulunup da açık ceza infaz kurumlarına ayrılmaya hak kazanan hükümlüler, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezasının infazına karar verilen hükümlüler ve diğer denetimli serbestlik tedbirinden yararlanan hükümlüler, 31 Mayıs 2020’ye kadar izinli sayılacağı, bu sürenin iki ayı geçmemek üzere üç kez uzatılabileceği düzenlenmiştir.

Peki kimler açık ceza infaz kurumuna geçebilmektedir?

22.02.2017 tarihli Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik kapsamında cezasının toplamı 10 (on) yıldan az olanlar, cezasının 1 (bir) ayını, 10 (on) yıl ve daha fazla olanlar ise 3 (üç) ayını kapalı cezaevinde geçirmiş olan kapalı ceza infaz kurumunda geçirmek ve iyi halli olmak koşuluyla ve de denetim süresine 7 (yedi) yıldan az kalmak kaydıyla açık ceza infaz kurumuna geçebilirler. Bu koşulları sağlayarak açık ceza infaz kurumuna geçmiş ve geçmemiş olmasına rağmen hak kazanmış olan kapalı ceza infaz kurumunda bulunan hükümlüler 31 Mayıs 2020 tarihine kadar izinli sayılarak , evlerine gönderilecek ve bu tarihe kadar cezalarını evde infaz edeceklerdir.

Tekelioğlu & Ateş Hukuk ve Arabuluculuk Bürosu